Trong một thế giới ngày càng chú trọng đến trí tuệ và khả năng cá nhân, những đứa trẻ có chỉ số IQ cao thường được ngưỡng mộ và ghen tị. Tuy nhiên, sự thật là những thiên tài này thường đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn trong quá trình khôn lớn. Các nhà khoa học từ Đại học Johns Hopkins và Đại học Vanderbilt ở Hoa Kỳ đã theo dõi sự phát triển của 5.000 trẻ em có năng khiếu trong suốt 45 năm, mang đến những phát hiện chấn động về trẻ em có IQ cao.
Tóm tắt bài viết
Định Nghĩa “Thiên Tài”
Joseph Bates, một học sinh 12 tuổi, thường cảm thấy nhàm chán với các lớp học cấp hai. Với điểm toán vượt trội so với các bạn cùng lớp, cậu đã được bố mẹ đưa đến Đại học Johns Hopkins để theo học các khóa học về khoa học máy tính. Tại đây, cậu đã vượt qua cả các sinh viên đại học và được giáo viên giới thiệu đến Giáo sư Tâm lý học Julian Stanley để làm các bài kiểm tra IQ.
Kết quả cho thấy điểm SAT của Joseph vượt xa ngưỡng tuyển sinh của Đại học Johns Hopkins, và chỉ số IQ của cậu nằm trong top 1% trẻ em cùng tuổi ở Mỹ. Điều này khiến cậu trở thành sinh viên đại học trẻ tuổi nhất tại trường. Đồng thời, Joseph cũng tham gia vào nghiên cứu mang tên “Nghiên cứu về tuổi trẻ sớm phát triển toán học” (SMPY), định nghĩa “thiên tài” là trẻ có năng lực toán học xuất sắc, nằm trong nhóm 1% trẻ em toàn quốc.
Những Phát Hiện Chấn Động Từ Nghiên Cứu SMPY
1. Thiên Tài Với IQ Cao Trẻ Em Dễ Thành Công Hơn
Từ xưa, người ta thường cho rằng việc phát triển tài năng từ sớm có thể dẫn đến hậu quả không mong muốn trong tương lai. Tuy nhiên, nghiên cứu của SMPY đã lật ngược quan điểm này, chứng minh rằng thiên tài có cơ sở khoa học để dễ dàng thành công hơn.
Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy, khi những đứa trẻ có chỉ số IQ cao trưởng thành, chúng thường vượt trội hơn so với những đứa trẻ có chỉ số IQ trung bình ở mọi mặt. Điều này được khẳng định thêm bởi Chương trình Nhận diện Nhân tài tại Đại học Duke, Hoa Kỳ.
Nghiên cứu tại Đại học Duke đã chỉ ra rằng trong số 10.000 thanh thiếu niên có điểm toán hoặc ngôn ngữ cao trước 13 tuổi, phần lớn đều là những thiên tài với chỉ số IQ lên đến 160. Cụ thể, 37% trong số họ đã nhận được bằng tiến sĩ, 16,3% tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu, 7,5% nhận được biên chế và 39% đã công bố các bài báo trên các tạp chí bình duyệt.
Jonathan Wai, nhà tâm lý học tại Đại học Duke, người đứng đầu cuộc khảo sát, nhận định rằng: “Dù bạn có tin hay không, những thiên tài IQ này thực sự đang kiểm soát xã hội chúng ta.”
2. Chìa Khóa Của IQ: Khả Năng Suy Luận Không Gian
Thông thường, chúng ta nghĩ rằng chỉ số IQ chỉ đơn thuần liên quan đến trí thông minh. Tuy nhiên, IQ còn bao gồm nhiều yếu tố khác như khả năng ngôn ngữ, trí nhớ, khả năng phân tích logic và đặc biệt là khả năng suy luận không gian. Trong đó, khả năng suy luận không gian được coi là tiềm năng lớn nhất chưa được khai thác của con người, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sáng tạo và đổi mới công nghệ.
Nghiên cứu của SMPY đã tiến hành kiểm tra 563 trẻ 13 tuổi có năng khiếu, đạt điểm SAT cao nhất 0,5% về nhận thức không gian và khả năng hiểu, ghi nhớ các mối quan hệ không gian giữa các vật thể. Kết quả cho thấy, những trẻ em có kỹ năng không gian vượt trội thường có xu hướng trở thành kỹ sư, kiến trúc sư và bác sĩ, ngay cả khi chúng không nổi bật về toán hay ngôn ngữ.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, khả năng suy luận không gian có thể là một yếu tố dự báo chính xác hơn về thành công trong tương lai của thanh thiếu niên so với các khả năng khác. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc phát triển khả năng không gian để tối đa hóa tiềm năng của trẻ em trong tương lai.
3. Thiên Tài Cần Được Trau Dồi Trước
Nhiều giáo viên và phụ huynh thường cho rằng việc cho trẻ học vượt lớp hoặc học trước tuổi đến trường có thể không tốt cho sự phát triển của trẻ. Quan điểm này đôi khi khiến những đứa trẻ có năng khiếu trở nên tầm thường do thiếu sự kích thích và thử thách phù hợp.
Nghiên cứu của SMPY đã chỉ ra rằng, nếu những đứa trẻ có chỉ số IQ siêu cao không được giáo dục theo một phương pháp đặc biệt và thích hợp, chúng sẽ bị cản trở sự phát triển. Sử dụng cùng một phương pháp giáo dục cho tất cả trẻ em có thể làm giảm cơ hội phát triển toàn diện của những đứa trẻ có trí thông minh vượt trội.
Giáo sư Julian Stanley, người đứng đầu nghiên cứu, cho rằng trẻ em có chỉ số IQ cao cần được học vượt lớp và đối mặt với những thách thức khó khăn hơn. Để phát huy tối đa tiềm năng của trẻ, cha mẹ và giáo viên nên tạo ra những cơ hội học tập đa dạng và phức tạp, giúp trẻ khai thác và phát triển các kỹ năng đặc biệt của mình.
4. Đa Dạng Con Đường Thành Công
Tại Hoa Kỳ, nhiều bậc phụ huynh thường hướng con mình trở thành bác sĩ hoặc nhà khoa học, coi đó là con đường sự nghiệp tốt nhất cho những đứa trẻ có chỉ số IQ cao. Dù các lĩnh vực này yêu cầu khả năng trí tuệ vượt trội, nhưng chúng không phải là lựa chọn duy nhất. Khả năng thiên tài có thể bộc lộ ở nhiều khía cạnh khác nhau và phát triển theo các hướng đa dạng trong tương lai.
Trong nghiên cứu của SMPY, một số sinh viên đã chọn ngành y, trong khi những sinh viên khác lại theo đuổi các lĩnh vực như kinh tế, kỹ thuật. Đặc biệt, những sinh viên có năng khiếu về logic hoặc ngôn ngữ thường chọn trở thành luật sư hoặc nhà văn xuất sắc.
Vì vậy, các nhà nghiên cứu khẳng định rằng: Có vô số cách để thể hiện tài năng trí tuệ. Đối với cha mẹ của những đứa trẻ có IQ cao, điều quan trọng nhất là thấu hiểu sở thích và đam mê của con mình, thay vì giới hạn con trẻ trong những ngành học truyền thống. Việc định hướng đúng đắn sẽ giúp phát huy tối đa khả năng của trẻ và mở ra nhiều cơ hội thành công trong tương lai.
5. Khai Thác Điểm Mạnh, Tránh Điểm Yếu
Không ít đứa trẻ khi còn nhỏ thông minh, lanh lợi nhưng khi trưởng thành lại không đạt được thành công như kỳ vọng của cha mẹ. Điều này thường xuất phát từ quan niệm giáo dục khi cha mẹ ép buộc con cái phải học đều tất cả các môn học. Trên thực tế, cách tiếp cận này có thể làm suy yếu tài năng của trẻ, thậm chí gây áp lực và mệt mỏi khi trẻ phải học những môn mà mình không giỏi.
Hầu hết các công việc trong xã hội không yêu cầu những người toàn diện, mà là những người có chuyên môn sâu.
Nghiên cứu này đã phá vỡ quan niệm truyền thống rằng trẻ có chỉ số IQ cao có thể tự do phát triển mà không cần sự can thiệp hay hỗ trợ, và có thể thành công chỉ nhờ vào tài năng của mình.
Mỗi Đứa Trẻ Nên Được Nuôi Dạy Như Một Thiên Tài
Dù SMPY tập trung vào sự phát triển của trẻ có năng khiếu, ý nghĩa của nghiên cứu này rất sâu rộng và có thể áp dụng cho tất cả trẻ em. Camilla Benbow, Trưởng khoa Giáo dục và Phát triển Con người tại Đại học Vanderbilt, tin rằng mọi đứa trẻ đều nên được đối xử như một thiên tài bất kể khả năng.
Dựa trên 45 năm quan sát sự phát triển của 5.000 trẻ có năng khiếu, bà và các nhà nghiên cứu đã đưa ra 8 lời khuyên để khuyến khích trẻ thông minh đạt được thành tích và hạnh phúc:
- Cho trẻ trải nghiệm nhiều điều khác nhau.
- Khi trẻ bộc lộ sở thích hoặc tài năng mạnh mẽ, hãy tạo cơ hội cho trẻ phát triển.
- Không chỉ đảm bảo sự phát triển trí tuệ mà còn hỗ trợ tinh thần cho trẻ.
- Giúp trẻ hình thành tư duy phát triển bằng cách đánh giá cao sự nỗ lực hơn là khả năng.
- Khuyến khích trẻ chấp nhận rủi ro về mặt trí tuệ và thả lỏng thái độ trước những thất bại.
- Tránh bị gán mác thần đồng để tránh gánh nặng về tinh thần.
- Phụ huynh và giáo viên cùng nhau thảo luận về hình thức giáo dục phù hợp nhất với nhu cầu của trẻ.
- Kiểm tra khả năng của trẻ để yêu cầu học tập nâng cao và phát hiện các vấn đề kịp thời.
