Quảng Trị, một vùng đất từng chịu nhiều đau thương trong thời chiến tranh, không chỉ nổi tiếng với lịch sử hào hùng mà còn với những món ăn đặc trưng, đậm đà hương vị. Những ai có dịp ghé qua nơi đây chắc chắn không thể bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các món đặc sản Quảng Trị như thịt trâu lá trơng, bắp hầm, lòng sả, cháo vạt giường, bún hến, và nhiều món khác. Cùng khám phá nhé.
Tóm tắt bài viết
1. Cháo vạt giường
Cháo vạt giường, hay còn gọi là cháo bột Quảng Trị, được nấu từ sợi bột gạo và cá lóc. Người địa phương gọi là cháo cá, còn du khách thì hay nhắc đến với cái tên cháo vạt giường.
Dù là mùa nào trong năm, ghé vào quán nhỏ ven đường và gọi một bát cháo, bạn đều sẽ hài lòng. Ở đây không có khái niệm cháo nóng chỉ ăn mùa lạnh. Ngay giữa trưa nắng gắt, người Quảng Trị vẫn xì xụp với món cháo vạt giường.
Một nhúm sợi vạt giường, chút cá lóc thơm, thêm hành ngò, ớt tươi và đổ nước dùng vào, thế là cháo đã sẵn sàng. Vị cay nóng của ớt chỉ thiên xứ này khiến món ăn trở nên khó quên.
2. Lòng sả
Lòng sả là một món ăn đặc trưng của Quảng Trị, nghe tên có vẻ lạ nhưng cách làm lại gợi nhớ đến cháo lòng của người miền Bắc. Tiết heo hoặc tiết vịt được đánh tan, nấu chung với gạo rang và đậu xanh cho nhừ. Lòng heo hoặc vịt được làm sạch, cắt miếng vừa ăn rồi thả vào nồi đang đun, sôi lần nữa là ăn được.
Điểm đặc biệt của lòng sả là cho rất nhiều ớt, ăn cay xé lòng, tê lưỡi. Người dân Quảng Trị thường chọn món này những khi trời mưa để ấm lòng, hoặc khi cảm mạo, cần ra mồ hôi thì lòng sả là phương thuốc diệu kỳ, tác dụng không kém cháo hành tía tô.
3. Bún hến Mai Xá
Bún hến Mai Xá là đặc sản của làng Mai Xá (Gio Mai, Gio Linh, Quảng Trị). Mặc dù gọi là bún hến, nhưng thực chất món này được làm từ chắt chắt – một loài thuộc họ hến nhưng nhỏ và màu đậm hơn.
Chắt chắt được phi thơm với hành, gia vị, sau đó đổ nước vào, thêm vài miếng gừng là xong nồi nước dùng ngon lành. Cho bún vào tô, thêm nhúm rau thơm, ngò lên trên và chan nước dùng. Khi ăn, giã thêm chén muối ớt tươi cùng gừng, thật cay, thật nhuyễn để thưởng thức đúng vị Quảng Trị.
4. Canh Ám Làng Lam đặc sản Quảng Trị
Cùng với cháo bột Kẻ Diên, bánh ướt Phương Lang, và mắm đam Trà Trì, canh ám làng Lam là một trong những đặc sản ẩm thực nổi bật của vùng Hải Lăng, Quảng Trị. Món canh này được chế biến từ hai nguyên liệu chính là cá lóc (hay còn gọi là cá tràu) và rau sông. Để có được món canh ngon, cá lóc phải là cá lóc đồng, và nếu cá có trứng thì càng tuyệt vời hơn. Rau sông cần được hái tươi từ cây và rửa sạch trước khi nấu.
Khi thưởng thức, nước canh rau sông mang đến vị béo, chua nhạt và hơi chát. Nhiều người chỉ cần chan nước canh này với cơm trắng cũng đã thấy ngon miệng. Món canh này thường được ăn kèm với rau sống, và là một phần không thể thiếu trong các bữa ăn hàng ngày, cũng như trong các dịp giỗ, tết của người dân Quảng Trị.
5. Bắp hầm
Để tạo ra món bắp hầm thơm ngon, người ta phải lựa chọn những hạt bắp nếp căng tròn, bóng bẩy và có màu vàng tươi sáng. Sau khi đãi sạch, bắp được ngâm trong nước qua đêm. Vào sáng sớm, khi những giọt sương đêm vẫn còn đọng trên lá, người ta vớt bắp ra và cho vào nồi, đun nhẹ lửa bằng củi khô. Khi bắp vừa chín tới, người ta thêm vào nồi những gia vị đã chuẩn bị sẵn như đậu xanh luộc, đường, muối, tiêu và một ít mè (vừng), rồi trộn đều.
Món bắp hầm này là một đặc sản độc đáo của vùng đất Quảng Trị, để lại ấn tượng khó quên cho bất kỳ ai có dịp thưởng thức. Những hạt bắp mềm dẻo, kết hợp với hương vị đậm đà của các loại gia vị, tạo nên một món ăn dân dã nhưng đầy hấp dẫn. Khi đến Quảng Trị, bạn không nên bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món bắp hầm này, để cảm nhận trọn vẹn hương vị và tinh hoa ẩm thực của vùng đất này.
6. Bánh Khoái
Bánh khoái Quảng Trị được làm từ bột gạo, có thể thêm nấm rơm và hải sản, nhưng phổ biến nhất vẫn là nhân tôm thịt và giá đậu. Bánh có kích thước nhỏ nhắn, vừa ăn, với vỏ bánh dày và giòn rụm.
Khi ăn bánh khoái, không thể thiếu các loại rau kèm và nước chấm. Rau thường gồm cải non, chuối chát và trái vả xắt lát. Nước chấm, hay còn gọi là “nước lèo”, được chế biến từ ruốc, gan và nạc heo xay nhuyễn, lạc vừng giã nhỏ, tỏi, ớt bột và các gia vị khác, tạo nên hương vị đặc trưng khó quên.
7. Rau Xà Lách Xoong
Rau xà lách xoong, hay còn gọi là rau liệt, là một loại rau phổ biến ở các vùng Gio Linh, Vĩnh Linh, Cam Lộ và Hướng Hóa thuộc tỉnh Quảng Trị. Loại rau này mọc sát trên đá và có thể được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như nấu canh với tôm tươi, luộc chấm với ruốc, làm rau sống hoặc xào với thịt bò. Trong đó, món xào với thịt bò được nhiều người ưa thích nhất. Khi xào, thịt bò phải được nấu chín và thấm gia vị trước, sau đó mới cho rau vào để rau giữ được độ giòn.
Xà lách xoong là một đặc sản dân dã của vùng Quảng Trị, và nếu có dịp đến đây, bạn đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức món ngon này.
8. Bánh Ít Lá Gai
Nguyên liệu chính để làm bánh ít lá gai gồm có lá gai, đậu xanh và lá chuối. Bánh ít thường được dùng để thờ cúng tổ tiên trong các ngày lễ tết, huý kỵ, và trong các dịp hiếu hỷ như đám cưới hay ma chay. Bánh cũng được dùng làm quà cho người đi xa, thể hiện tấm lòng thơm thảo của người nhà quê.
Khi ăn bánh ít, bạn sẽ cảm nhận được độ dẻo của bánh, vị bùi của lá gai, vị ngọt của đường nhân, hương thơm của đậu xanh và dầu chuối. Mỗi miếng bánh ít như gợi nhớ về mái nhà và tổ tiên, qua câu ca dao “ngó lên nuộc lạt mái nhà/ bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”.
9. Bánh Bột Lọc Mỹ Chánh
Bánh bột lọc Mỹ Chánh là một món ăn dân dã, nguyên liệu dễ tìm nhưng lại mang hương vị đặc biệt. Bánh được làm từ củ sắn mài nhỏ, với nhân bên trong có thể là thịt lợn, thịt gà, tôm hoặc đậu xanh. Vỏ bánh không bị chua hay nồng mà rất thanh, trong suốt để lộ hình tôm đỏ hồng bên trong.
Bánh bột lọc làm nhanh, ăn cũng lẹ. Chỉ cần bóc vỏ, cầm bằng tay không, chấm vào bát nước mắm pha nhạt và thưởng thức.
10. Bánh ướt Phương Lang
Mỗi khi nhắc đến tên làng Phương Lang, người ta không thể không nghĩ ngay đến món bánh ướt thơm ngon, nổi tiếng, đã trở thành biểu tượng ẩm thực của vùng đất này.
Nguyên liệu chính để làm bánh ướt Phương Lang là gạo, tương tự như các loại bánh ướt ở những vùng khác trên cả nước. Gạo được vo sạch và ngâm trong nước qua đêm. Vào sáng sớm hôm sau, những người thợ làm bánh sẽ xay gạo thành bột nước, sau đó tráng bánh trên hơi nước sôi. Quá trình tráng bánh khá đơn giản: người ta sử dụng một miếng vải có độ dày vừa phải, tráng một lớp bột lên trên, rồi đặt lên nồi hơi và đậy nắp lại.
Sau một thời gian ngắn, bánh sẽ chín và được lấy ra. Bánh phải được tráng sao cho không quá dày cũng không quá mỏng. Sau khi tráng xong, bánh sẽ được xếp chồng lên nhau. Bánh có thể để nguội rồi dùng hoặc ăn ngay khi còn nóng. Khi ăn, người bán sẽ tách từng chiếc bánh ra, cuốn lại và đặt lên đĩa.
Bánh ướt Phương Lang thường được ăn kèm với rau sống và thịt heo luộc. Thịt heo luộc phải là loại thịt có nhiều nạc, mềm và chắc, phần mỡ săn giòn. Nước chấm đi kèm thường là nước mắm pha với đường và ớt, tạo nên hương vị đậm đà, cay nồng. Một chiếc bánh ướt cuốn thêm miếng thịt, vài lát rau sống, chấm vào chén nước mắm cay nồng, vừa thưởng thức vừa cảm nhận vị béo của thịt, vị cay của ớt và vị ngọt bùi của bánh ướt, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.
11. Thịt trâu lá trơng
Món ăn này nổi bật với hai nguyên liệu chính: thịt trâu và lá trơng (hay còn gọi là lá trơơng). Thịt trâu không chỉ bổ dưỡng mà còn có tác dụng chữa nhiều bệnh như đau lưng, phù chân, phong thấp. Nhiều người còn cho rằng thịt trâu tốt hơn thịt bò. Mặc dù nhiều nơi có cách chế biến thịt trâu, nhưng hương vị đặc trưng của món thịt trâu lá trơng ở Quảng Trị là không thể nhầm lẫn.
Sự kết hợp giữa thịt trâu non và lá trơng mọc hoang khắp Quảng Trị tạo nên một mùi thơm cay đặc trưng. Có hai món chính từ thịt trâu lá trơng được ưa chuộng nhất là thịt trâu lá trơng nướng và thịt trâu xào lá trơng. Thịt nướng giữ nguyên vị ngọt mềm, thơm nức, ăn kèm với rau cải, tiêu ớt xanh và nước tương pha tương ớt. Thịt xào thì đậm đà hơn, vừa chín tới, thơm ngon vô cùng. Đặc biệt, món này ăn vào những ngày mưa lạnh thì thật tuyệt vời.
