Hành trình xây dựng thương hiệu OCOP Nghệ An: Đưa “hương quê” vươn ra thế giới

Nghệ An đã xác định phát triển Chương trình OCOP – Mỗi xã một sản phẩm theo hướng bền vững, lấy chất lượng và thương hiệu làm thước đo để vươn ra thế giới. Đây là một “luồng gió mới” cho nông nghiệp, đặc biệt là ở các huyện miền núi như Tương Dương.

Tương Dương: Vùng đất tiềm năng

Tương Dương, huyện miền núi phía tây Nghệ An, có diện tích tự nhiên lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, địa hình núi cao và trình độ dân trí thấp đã khiến cuộc sống của người dân gặp nhiều khó khăn. Chính quyền huyện luôn trăn trở với bài toán xoá đói giảm nghèo.

Chương trình OCOP đã giúp Tương Dương nâng tầm sản vật miền núi, phát huy thế mạnh địa phương. Các loại cây trồng, vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao đã được đưa vào sản xuất, phù hợp với điều kiện đất đai và quy hoạch vùng nguyên liệu, văn hóa của từng địa phương.

Những sản phẩm OCOP Nghệ An nổi bật

Đến nay, Tương Dương có 21 sản phẩm OCOP đạt 3 sao, bao gồm: Bò giàng Tương Dương, thanh long ruột đỏ, cà chua múi, cà ngọt Khe Ngậu, rượu nếp cẩm, lạp xưởng, măng khô, me ngào, bộ bàn ghế mây truyền thống dân tộc Thái, du lịch cộng đồng bản Quang Phúc, rượu siêu bản Lạ, ớt cay hiểm muối Hà Phương…

Phát triển sản phẩm OCOP là hướng đi để phát triển thế mạnh của địa phương. Thanh long ruột đỏ Tương Dương là một trong những sản vật được công nhận OCOP.

Vai trò của cộng đồng trong phát triển OCOP

Ông Nguyễn Hữu Hiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương, cho biết: “Chương trình OCOP ở Tương Dương đã phát huy sức mạnh và vai trò của cộng đồng trong bảo tồn và phát triển sản phẩm truyền thống của địa phương. Thông qua chương trình, các vùng sản xuất nông nghiệp sạch đã hình thành, gắn với chuỗi giá trị sản phẩm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại khu vực nông thôn, giúp bà con xoá đói giảm nghèo”.

Những câu chuyện thành công

Chương trình OCOP không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn tạo ra những câu chuyện thành công đáng ngưỡng mộ. Chàng trai xứ Nghệ đã đưa “hương sen” quê Bác vươn ra thế giới, cô gái Việt với khát vọng đưa “tinh hoa của biển” ra toàn cầu, hay “bóng hồng” khởi nghiệp từ nông sản quê hương đều là những minh chứng sống động cho sự thành công của chương trình.

Đánh thức tiềm năng địa phương

Ông Cao Minh Tú, Phó Giám đốc Sở Công Thương, cho biết: “Các sản phẩm OCOP Nghệ An đặc trưng dưới dạng hình thành chuỗi liên kết, đan xen ‘đánh thức’ vùng nguyên liệu địa phương, gắn với chỉ dẫn địa lý như cam Vinh, gừng Kỳ Sơn, gà đồi Thanh Chương, gạo Vĩnh Hòa, lạc Diễn Châu… Nhờ đó, doanh thu của các sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên tăng khoảng 8% mỗi năm”.

Tạo việc làm và phát triển kinh tế nông thôn

Chương trình OCOP đã tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 2.300 lao động và 1.800 – 2.000 lao động thời vụ, với thu nhập bình quân 3,5 – 4 triệu đồng/người/tháng. Điều này không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn mà còn phát huy vai trò của lao động nữ và lao động đồng bào dân tộc thiểu số.

Hỗ trợ từ chính quyền và cộng đồng

Đến nay, toàn tỉnh đã có 36 dự án/kế hoạch liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm được phê duyệt hỗ trợ trên địa bàn 11 huyện, thị xã, với tổng kinh phí hỗ trợ từ năm 2019 đến 2025 là gần 65 tỷ đồng. Tổng số hộ dân tham gia trong các dự án/kế hoạch liên kết là gần 14.000 hộ, tổng quy mô thực hiện liên kết là gần 3.900 ha.

Áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất

Một số đơn vị đã áp dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật, công nghệ cao, cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất và thực hiện rất tốt khâu sơ chế, chế biến sản phẩm sau thu hoạch. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giúp tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất.

Từ thực tế, Chương trình mỗi xã một sản phẩm đã mang lại luồng sinh khí mới cho nông thôn Nghệ An. Điều này không phải ngẫu nhiên khi tỉnh này có 309/411 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 9 huyện đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, 42 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 6 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Các sản vật địa phương như lạp xưởng Tương Dương đã được đưa ra thị trường, góp phần vào sự phát triển kinh tế địa phương.

Chương trình cũng đã tận dụng nguồn nhân lực để khai thác văn hóa bản địa, liên kết sản xuất, bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội, quản lý và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất.

Khẳng định thương hiệu OCOP Nghệ An trên thị trường

“Nhiều sản phẩm OCOP khi ra đời đã từng bước xây dựng các phương án sản xuất, kinh doanh, đầu tư vào bao bì, nhãn mác, phát triển dựa trên nguồn lao động địa phương. Điều này không chỉ tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân mà còn bảo tồn cảnh quan và văn hóa truyền thống, đặc biệt là ở các vùng núi khó khăn,” Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết.

Để củng cố và phát triển thương hiệu OCOP Nghệ An, việc quảng bá và tuyên truyền là rất quan trọng. Trong những năm qua, Nghệ An đã chú trọng đến việc này, với gần 94 sản phẩm OCOP đã có mặt trên các hệ thống chuỗi cung ứng hàng đầu như BigC, MM Mega Market, Lotte, Bách hóa Xanh, Aeon, Maxi Mart,…

Một số sản phẩm OCOP chế biến từ nông sản đã tìm được thị trường xuất khẩu ổn định. Ví dụ, chè búp được ưa chuộng tại các nước Tây Á, nước mắm tiêu thụ tốt tại Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc. Ngoài ra, một số sản phẩm đã xuất khẩu đến các thị trường khó tính như Pháp, Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam đề nghị gắn sản xuất các sản phẩm OCOP với thị trường. Tại Hội thảo “Phát triển liên kết chuỗi giá trị và tiêu thụ sản phẩm OCOP tỉnh Nghệ An năm 2024” tổ chức vào ngày 27/6, Thứ trưởng Trần Thanh Nam khẳng định, Nghệ An đã đạt được nhiều thành tựu trong Chương trình Mỗi xã một sản phẩm, thể hiện qua số lượng OCOP đứng tốp đầu cả nước.

Nghệ An đã tận dụng điều kiện địa hình phân thành 4 vùng riêng biệt để xây dựng các sản phẩm OCOP gắn với đặc trưng của từng vùng miền. Tuy nhiên, Thứ trưởng yêu cầu cần nâng cao năng lực cho các chủ thể của chương trình, tăng cường liên kết trong quảng bá, giới thiệu, tạo điều kiện thuận lợi về đầu ra tiêu thụ cho các sản phẩm OCOP, và thay đổi thói quen tiêu dùng.

Mỗi địa phương cần nắm bắt cơ hội và tổ chức lại sản xuất, gắn sản xuất với thị trường, tạo thêm sản phẩm OCOP có giá trị cao về kinh tế, xã hội, văn hóa, và đưa các sản phẩm OCOP vào làm quà tặng.

Thứ trưởng nhấn mạnh rằng sản phẩm OCOP cần được hiểu rõ bản chất để triển khai đúng trọng tâm, đúng hướng. Chương trình là đòn bẩy phát triển kinh tế nông thôn và là trọng tâm trong xây dựng nông thôn mới. Để phát triển bền vững, cần tạo ra chuỗi liên kết giá trị theo hướng “tự nguyện”, các chủ thể cần chủ động tham gia thay vì chỉ thụ hưởng chính sách.