Vĩnh Phúc thu hút du khách không chỉ bởi vẻ đẹp huyền bí của Tam Đảo phủ mờ trong sương mù, sự trang nghiêm của Thiền viện trúc lâm Tây Thiên hay cả vẻ đẹp thơ mộng của hồ Đại Lải, mà còn bởi những món đặc sản ngon nức tiếng. Hãy cùng dạo 1 Vòng khám phá 10 món đặc sản của Vĩnh Phúc, mỗi món một lần thưởng thức đủ để ghi trong lòng mãi mãi.
Tóm tắt bài viết
1. Su su Tam Đảo
Với khí hậu mát mẻ và điều kiện tự nhiên thuận lợi, Tam Đảo nổi tiếng là vùng trồng su su hàng đầu của Vĩnh Phúc. Su su từ Tam Đảo có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như su su xào tỏi, su su luộc chấm muối vừng, hay su su xào thịt bò. Du khách đến Tam Đảo không chỉ để tận hưởng không khí trong lành mà còn để thưởng thức món đặc sản này. Nhiều người còn mua su su về làm quà cho người thân và bạn bè, như một cách mang hương vị đặc trưng của Tam Đảo về với gia đình mình.
2. Dứa Tam Dương
Huyện Tam Dương, một huyện nổi tiếng của tỉnh Vĩnh Phúc, được biết đến là nơi trồng nhiều dứa nhất trong khu vực. Các loại dứa ở đây đều có những đặc điểm riêng biệt: dứa mật thì nhiều nước và ngọt lịm, dứa mỡ gà có ruột màu vàng nhạt và vị chua, còn dứa Hướng Đạo thì quả nhỏ, ruột giòn, vị ngọt pha chút chua, ăn rất ngon.
Khi đến Tam Dương, du khách có thể thưởng thức dứa theo hai cách độc đáo. Một là gọt bỏ hoàn toàn phần mắt và thịt dứa bên ngoài, chỉ để lại phần ruột bên trong (khoảng nửa quả) để ăn mà không bị rát lưỡi. Cách thứ hai là đập quả dứa vào gốc cây hoặc thớt gỗ, vừa đập vừa xoay để ruột dứa nát ra và tiết nước mật, sau đó dùng dao nhọn khoét một lỗ và uống nước dứa trực tiếp.
Ngoài việc thưởng thức dứa, du khách còn có cơ hội ngắm nhìn những rừng dứa bạt ngàn. Đặc biệt vào mùa quả chín, mỗi cây dứa trông như một bông hoa xanh khổng lồ với quả dứa vàng ươm ở giữa và túm lá xanh dựng đứng trên đầu, tạo nên một cảnh tượng vô cùng đẹp mắt.
3. Bánh gio Tây Đình
Bánh gio Tây Đình, còn được biết đến với tên gọi bánh nắng, là một đặc sản nổi tiếng của huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. Loại bánh này vượt trội hơn hẳn so với các vùng khác nhờ vào màu sắc hấp dẫn và hương vị đặc trưng. Bí quyết để tạo nên những chiếc bánh gio thơm ngon của Tây Đình nằm ở việc lựa chọn nguyên liệu kỹ lưỡng, cách ngâm gạo cẩn thận và thời điểm gói, luộc bánh chính xác.
Không giống như bánh gio ở các vùng miền khác, bánh gio Tây Đình có màu vàng nâu bắt mắt và vị thanh mát, dễ ăn. Những chiếc bánh này không chỉ là món ăn ngon mà còn là một phần không thể thiếu trong các dịp lễ tết và các sự kiện quan trọng của người dân địa phương.
4. Tép dầu Đầm Vạc
Người xưa đã có câu ca dao để ca ngợi món ăn đặc sản này:
“Cỗ chín lợn mười trâu
Cũng không bằng tép Dầu Đầm Vạc”
Tép Dầu là một loại cá nhỏ đặc trưng của Đầm Vạc, Vĩnh Phúc. Loại cá này có kích thước chỉ bằng chiếc lá tre, dài từ 5 đến 7 cm và rộng khoảng 1 cm. Tép Dầu không cần nuôi thả cầu kỳ và khi trưởng thành, bụng chúng đầy ắp trứng.
Từ tháng 8 đến tháng 10, khi sương chiều phủ mờ mặt hồ, tép Dầu bắt đầu hành trình quanh hồ để đẻ trứng. Người dân thường bắt tép Dầu vào thời điểm này, nhưng loài cá này không bao giờ bị tuyệt chủng vì hàng triệu trứng trong bụng sẽ tiếp tục vòng đời của chúng. Tép Dầu có trứng là lúc ăn ngon nhất.
Tép Dầu Đầm Vạc không chỉ là món ăn dân dã từ thời xưa mà còn xuất hiện phổ biến trong bữa ăn của các gia đình và nhà hàng hiện nay. Tép Dầu thường được nấu canh với dưa chua hoặc kho với các loại rau củ tùy theo sở thích. Món ăn này đã trở thành một đặc sản, góp phần tạo nên thương hiệu cho điểm du lịch Vĩnh Yên và là món ăn mà ai đã thử một lần sẽ nhớ mãi.
5. Bánh ngõa Lũng Ngoại
Bánh ngõa là một món đặc sản nổi tiếng của làng Lũng Ngoại, xã Lũng Hòa, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Món bánh này được làm từ gạo nếp, đậu xanh, và mật mía hoặc đường.
Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh, bùi bùi và béo ngậy của bánh ngõa, một hương vị khó quên mà chắc chắn sẽ để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng du khách.
6. Chè kho Tứ Yên
Làng Tứ Yên, thuộc huyện Sông Lô, nổi tiếng với đầm Miêng, còn được biết đến trong sử sách với tên gọi hồ Điển Triệt. Vào thế kỷ thứ 6, Lý Bí đã xây dựng thành lũy tại đây để chống lại quân xâm lược nhà Lương. Người dân địa phương thường cung cấp lương thực khô, trong đó có món chè kho, để tiếp tế cho quân lính của Lý Nam Đế.
Sau này, người dân đã xây dựng một ngôi miếu để thờ Lý Nam Đế và hàng năm, từ ngày 24 đến 27 tháng 5 âm lịch, họ tổ chức lễ hội với mâm cỗ không thể thiếu món chè kho để tưởng nhớ sự kiện lịch sử này.
Mặc dù đã tồn tại từ rất lâu đời, chè kho Tứ Yên vẫn luôn thu hút mọi du khách khi đến thăm Tứ Yên, Lập Thạch, Vĩnh Phúc. Những miếng chè kho mịn màng như nhung, tỏa hương thơm đặc trưng của đậu xanh và bưởi, được bày biện gọn gàng trên đĩa để phục vụ thực khách.
Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh, pha chút cay nhẹ của gừng, khiến món ăn trở nên hấp dẫn mà không hề ngán.
7. Bánh trùng mật mía Vĩnh Tường
Bánh trùng mật mía, một đặc sản nổi tiếng của Vĩnh Tường, thường được so sánh với bánh trôi và bánh chay do cách chế biến tương tự. Tuy nhiên, điểm đặc biệt của bánh trùng mật mía là không có nhân.
Loại bánh này hấp dẫn bởi màu đỏ nâu của mật mía, hương thơm nhẹ nhàng của gừng và lớp vừng rang vàng rắc lên trên. Bên trong, lớp bánh trắng mịn kết hợp hoàn hảo với vị ngọt đậm đà của mật mía và vị bùi của vừng, khiến người ăn không thể chán. Nếu có dịp ghé thăm Vĩnh Tường, bạn nhất định phải thử món bánh trùng mật mía đặc sản này.
8.Cá thính Lập Thạch
Món cá thính, một đặc sản nổi tiếng của Lập Thạch, được người dân Văn Quán sáng tạo ra từ xa xưa. Khi chưa có hệ thống đê điều như hiện nay, vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 âm lịch, nước lũ tràn về ngập đồng, mang theo nhiều cá. Người dân bắt được rất nhiều cá nhưng không thể ăn hết, bán thì chợ xa và thiếu thuyền bè, phơi khô bảo quản cũng khó khăn. Vì vậy, họ đã nghĩ ra cách làm cá thính để bảo quản cá lâu hơn.
Nguyên liệu chính để làm món cá thính bao gồm cá tươi, ngô, đậu rang, muối và lá ổi. Các loại cá thích hợp nhất để làm món này là cá quả, cá mè và cá trôi. Cá tươi được rửa sạch, mổ bỏ ruột, cạo sạch màng đen trong bụng, chặt vây rồi ướp muối trắng và xếp vào lọ nén.
Sau khi ướp, cá được vắt kiệt nước, nhồi thính ngô và đậu vào bụng và mang cá, bóp kỹ rồi xếp vào lọ sành đã phơi khô. Mỗi lớp cá được xen kẽ với một lớp lá ổi. Trên cùng là lớp rơm khô đã được nhặt sạch lá, vò kỹ và rũ sạch, nhét chặt vào lọ. Cần thường xuyên kiểm tra và thay rơm khô nếu rơm trong lọ bị ướt để tránh cá bị hỏng.
Sau khi làm xong, cá được để 3 tháng rồi lấy ra nướng than hoa là ngon nhất. Nếu muốn bảo quản lâu hơn, sau 3 tháng cần thay thính mới và lặp lại quá trình này 3 lần để cá có thể để được vài năm.
Cá thính có đặc điểm không khô như cá mắm biển, không nhão như cá nướng tươi hoặc rán. Miếng cá trên đĩa trông như miếng bánh đa mật, khi gỡ ra thịt có màu mận chín. Khi ăn, hạt thính thơm, giòn giòn hòa quyện với vị ngọt đậm của cá, tạo nên một hương vị độc đáo và hấp dẫn mà các món cá khác ở miền xuôi không có được.
9. Tiên Tửu Ngọc Hoa
Rượu dừa Tiên Tửu Ngọc Hoa, một đặc sản độc đáo của Yên Lạc, Vĩnh Phúc, được làm từ những trái dừa tươi ngon nhất. Sau khi chọn lựa kỹ càng, phần xơ vỏ của dừa được gọt sạch. Tiếp theo, người ta bơm vào bên trong trái dừa một hỗn hợp nếp cái đã được trộn men, sau đó hàn kín lại.
Quá trình ủ rượu diễn ra cho đến khi dừa tỏa ra hương thơm mát đặc trưng. Khi thưởng thức, rượu dừa mang đến vị cay nồng hòa quyện với vị ngọt thanh của dừa, tạo nên một hương vị độc đáo và lạ miệng.
10. Bò tái kiến đốt
Bò tái kiến đốt là một món ăn độc đáo và đặc sản của Vĩnh Phúc. Để chế biến món này, người ta chọn những miếng thịt bò nặng từ 1 đến 2kg và đặt chúng vào những ổ kiến lớn trên cây. Sau đó, họ kích thích để kiến bò ra khỏi tổ và đốt thịt. Những miếng thịt sau khi bị kiến đốt sẽ được rửa sạch bằng nước muối pha loãng, để ráo nước rồi nướng chín trên bếp than hồng.
Khi thưởng thức, mỗi miếng thịt mang một hương vị riêng biệt do từng loại kiến tạo ra: kiến vống đỏ mang lại mùi thơm chua, kiến vống đen có mùi thơm hắc, còn kiến bồ nọt thì có vị cay ngọt. Không chỉ là một món ăn đặc sản, bò tái kiến đốt còn có tác dụng trong việc phòng và chữa các bệnh về thần kinh và thấp khớp.
